4721 sayılı Medeni Kanuna göre boşanma davası iki şekilde açılabilir: Anlaşmalı boşanma davası ve Çekişmeli boşanma davası şeklinde. Benim kaleme aldığım konu bugün evliliğin bir an önce bitmesini isteyen ve anlaşabilen çiftler arasında görülen anlaşmalı boşanma davası.
Anlaşmalı boşanma davası, Türk Medeni Kanunu’nun 166.maddesinin 3.fıkrasında düzenlenmiştir. Kanun maddesinde, tarafların çocukların durumu ile mali konularda kabul edilen düzenlemenin kabul edilmesi şartı bulunmaktadır. İlgili protokol şartlarının kanuna uygun olması yeterli değildir, eşlerden diğerinin kabul etmemesi halinde hakim boşanmama yönünde karar verecektir. Anlaşmalı boşanma süreci, çekişmeli boşanmanın aksine tek celsede ve aynı gün sona erer, ayrılmak için başvurulacak en kısa ve uygun yoldur. Çekişmeli boşanma, anlaşmalıdan daha uzun sürmektedir. Anlaşmalı boşanma, en az 1 yıl süren evliliklerde, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi ile olur. Mahkeme tarafları bizzat ve aynı anda dinlemeli ve tarafların iradelerini serbestçe açıkladığına kanaat getirmelidir. Anlaşmalı boşanma talep ettiğimizde başvuracağımız merci görevli aile mahkemesidir ; eğer bulunulan yerde aile mahkemesi yok ise, bu davalara Asliye Hukuk Mahkemeleri, Aile mahkemesi sıfatı ile bakar ve süreci bu mahkemeler yönlendirir.
Anlaşmalı boşanmanın şartlarına bakacak olursak; İlk şartı tarafların en az bir yıldır evli kalmaları gerektiğidir. İkinci şartımız, eşlerin birlikte dava açması veya bir eşin açtığı davayı diğer eşin kabul etmesidir. Bunun başka bir yolu da eşlerden birinin anlaşmalı veya farklı bir sebeple boşanma davası açması ve karşı tarafın da hakim huzurunda bunu kabul etmesidir bu da anlaşmalı boşanma olarak kabul edilir. Üçüncü şart eşlerin mahkemede hazır bulunup hakim huzurunda boşanmak istediklerini söylemeleridir. İki tarafında özgür iradesinin bulunması bu noktada çok önemlidir. Dördüncü şart ise hakimin, boşanmanın mali sonuçlarına ve çocukların durumuna ilişkin tarafların karara vardıkları hususları onaylamasıdır. Anlaşmalı boşanmak isteyen eşler yukarıda da bahsettiğimiz üzere boşanmanın tüm sonuçlarına ilişkin olarak her konuda anlaşmalıdırlar yani neticede tarafların birbirlerine ödeyecekleri yoksulluk nafakası, iştirak nafakası, maddi ve manevi tazminatlar kararlaştırılmalıdır. Yine aynı şekilde çocukların velayetine, nafakalarına ve çocuklarla görüşme günlerinin tespit edilmesi konularında da eşler anlaşmış olmalıdır. Sonuçta hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmayı onaylar veya gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Gerekli görüldüğü durumlarda yapılan değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Hakim tamamen tarafların kararları ile bağlı değildir. Her iki eş avukatları olsun ya da olmasın duruşmaya katılmak zorundadır.
Anlaşmanın hükümleri, boşanmanın mali sonuçları ve çocukların durumuna ilişkin konularda tam bir fikir birliği var ise taraflar duruşmadan önce de anlaşmalı boşanma protokolü düzenleyebilirler. Yine protokol hazırlanmaksızın tüm bunları hakim önünde de söyleyebilirler. Hakim, bu bilgileri ve beyanları zapta geçirecek ve taraflara imzalatacaktır. Bu dört şart da gerçekleştiğinde hakim, tarafların boşanmasına karar verecektir. Anlaşmalı boşanma davalarında protokol hazırlanırken taraflar boşanmanın fer’i niteliğinde olan; nafaka, tazminat, mal paylaşımı, ziynet eşyaları gibi hususları tek tek belirlemelidirler. Boşanma aşamasından sonra bu anlaşılan hususlarda tarafların yeniden talepte bulunması mümkün değildir. Anlaşmalı boşanma sonucunda tarafların boşanmanın mali sonuçlarına ilişkin aralarındaki ihtilafı çözdükleri ve ilişkilerini tasfiye ettikleri kabul edilir. Yine boşanma aşamasından sonra, boşanma protokolünde kararlaştırılan konularda yeniden dava açmak mümkün olamıyor. Bunun istisnasını ise çocuklar lehine protokole madde konulmamış olması halinde iştirak nafakası oluşturuyor. Boşanma gerçekleştikten sonra gerekçeli kararının yazılması beklenir ve yazıldıktan sonra bu karar nüfus müdürlüğüne gönderilir. Bu prosedür yaklaşık 1 ay sürebilir.