Bugün köşe yazımda ön ödeme sisteminden bahsetmek istiyorum. Ön ödeme, belli şartlar doğrultusunda yapılan, bazı suçların yargılamasından kurtularak mahkemelerin iş yükünü azaltan bir yöntemidir. TCK Madde 75’e göre:
Uzlaşma kapsamındaki suçlar hariç olmak üzere, yalnız adlî para cezasını gerektiren veya kanun maddesinde öngörülen hapis cezasının yukarı sınırı üç ayı aşmayan suçların faili;
a) Adlî para cezası maktu ise bu miktarı, değilse aşağı sınırını,
b) Hapis cezasının aşağı sınırının karşılığı olarak her gün için yirmi Türk Lirası üzerinden bulunacak miktarı,
c) Hapis cezası ile birlikte adlî para cezası da öngörülmüş ise, hapis cezası için bu fıkranın (b) bendine göre belirlenecek miktar ile adlî para cezasının aşağı sınırını, soruşturma giderleri ile birlikte, Cumhuriyet savcılığınca yapılacak tebliğ üzerine on gün içinde ödediği takdirde hakkında kamu davası açılmaz.
(2) Özel kanun hükümleri gereğince işin doğrudan mahkemeye intikal etmesi halinde de fail, hâkim tarafından yapılacak bildirim üzerine birinci fıkra hükümlerine göre saptanacak miktardaki parayı yargılama giderleriyle birlikte ödediğinde kamu davası düşer.
(3) Cumhuriyet savcılığınca madde kapsamına giren suç nedeniyle ön ödeme işlemi yapılmadan dava açılması veya dava konusu fiilin niteliğinin değişmesi suretiyle madde kapsamına giren bir suça dönüşmesi halinde de yukarıdaki fıkra uygulanır.
(4) Suçla ilgili kanun maddesinde yukarı sınırı üç ayı aşmayan hapis cezası veya adlî para cezasından yalnız birinin uygulanabileceği hallerde ödenmesi gereken miktar, yukarıdaki fıkralara göre adlî para cezası esas alınarak belirlenir.
(5) Bu madde gereğince kamu davasının açılmaması veya ortadan kaldırılması, kişisel hakkın istenmesine, malın geri alınmasına ve müsadereye ilişkin hükümleri etkilemez.
Kanun maddesine göre ön ödeme bazı suçlar için öngörülmüş olan yargı yükünü hafifletmek ve hızlandırmak için yapılmış bir yöntemdir.
Miktarı ne olursa olsun yalnız adli para cezasını gerektiren suçlar ön ödemeye tabidir. Üst sınırı 6 ayı aşmayan hapis cezası gerektiren suçlar ön ödemeye tabidir. Uzlaştırma kapsamına giren suçlarda ön ödeme uygulanmaz. Yani suç, sadece adli para cezasını veya üst sınırı 6 ayı geçmeyen hapis cezasını gerektiriyor dahi olsa uzlaştırmaya tabi ise ön ödeme yapılamaz.
Yardım veya bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi, genel güvenliğin taksirle tehlikeye sokulması, çevrenin taksirle kirletilmesi ,özel işaret ve kıyafetleri usulsüz kullanma ,suçu bildirmeme , 6831 sayılı Orman Kanununun 108 inci maddesinin birinci fıkrasında yer alan suç, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 74 üncü maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesinde yer alan suç, 5253 sayılı Dernekler Kanununun 32 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan suçlarda yukarıdaki şartlar olmadan ön ödeme uygulanabilir.
Ön ödeme şartlarının bulunması halinde Cumhuriyet savcısı ön ödeme sürecini işletmek zorundadır. Ön ödemede taksit de uygulanır. Ancak taksitle ödemek için failin talepte bulunması gerekmektedir. Cumhuriyet savcısı kendiliğinden taksitle ödemeye karar veremez. Talep edilmesi halinde Cumhuriyet savcısı taksitle ödemeye karar vermek zorundadır. Sonuç olarak ön ödeme ile fail, birlikte belirlenen parayı öderse, fail hakkında kamu davası açılmaması ya da açılmış dava varsa davanın düşmesi kararı verilecektir.