“Personel” Kaç Kişidir?
Türkçe, tarih boyunca muhtelif nedenlere bağlı olarak çok sayıda dille etkileşime girmiş bir dildir. Bu etkileşimin yansımalarının en belirgin ve yoğun şekilde görüldüğü alan, Türkçenin söz varlığıdır. Dilimizin kelime kadrosunu topluca bir araya getiren bir genel sözlükten, konuşurlarının tarih boyunca kimlerle, nasıl ve hangi alanlarda temasa geçtiğini anlamak mümkündür.
Uzunca bir dönem Doğu’nun iki büyük diliyle sıkı bir etkileşim hâlinde olan Türkçe, 19. asrın ikinci yarısından itibaren yönünü Batı’ya çevirmiştir. Daha evvel Rumca, İtalyanca, Bulgarca gibi dillerle başlayan temas; önce Fransızca, ardından Almanca ve İngilizceyle devam eder. Yaklaşık iki yüz yıllık süre zarfında Türkçe, adı geçen dillerden, özellikle Fransızca ve İngilizceden çok sayıda kelimeyi bünyesine dâhil eder. Eldeki yazının konusunu teşkil eden personel, dil ilişkileri sonucunda Fransızcadan devşirdiğimiz ve bugün sıkça kullandığımız kelimelerdendir.
Personel (<personne-l), kaynak dilde işlevine göre iki anlam ifade eden bir kelimedir. İsim olarak kullanıldığında “görevliler, çalışanlar” demektir. Sıfat göreviyle işletildiğinde ise “şahsi” manasına gelir. Kelime, Türkçeye bu özgün anlamlarını muhafaza ederek girmiştir. Bununla birlikte personel denince ilk akla gelen, genellikle onun isim olarak karşıladığı birinci anlamıdır
Personel, Türk Dil Kurumunun (TDK), son baskısını birkaç ay önce gerçekleştirdiği Türkçe Sözlük’te (s. 2688) iki tanımla temsil edilir:
Bir hizmet veya kuruluşun görevlileri, bir iş yerinde çalışanların tümü.
Devlet ve diğer kamu kuruluşlarında çalışan, etkinliğe çeşitli görevlileriyle katılan gerçek kişiler.
Diğer güncel sözlüklerdeki açıklamalar da aşağı yukarı aynı doğrultudadır. Ancak sözlüklerdeki bu maddeye; ilki yaygın, ikincisi seyrek de olsa “resmî ve özel kurumlarda insan kaynakları ve özlük hakları birimi” ile “şahsi, kişisel” şeklindeki tanımların da eklenmesi yerinde olacaktır.
TDK’nin notlarından da anlaşılacağı üzere, ister Türkçe asıllı olsun ister Türkçeleşmiş olsun, dilimizde bazı kelimeler anlamca “çokluk” ifade eder. Personel bunlardan biridir ve birden fazla kişiyi ifade eder. Yukarıdaki anlamlardan birini karşılamak maksadıyla kullanıldığında kelimenin “-ler” ekiyle birlikte kullanılması yanlıştır. Burada akıllara zaman zaman karşımıza çıkan “nöbetçi personel, görevli personel” gibi kullanımlar gelebilir. Bunların, günlük dile ait seyrek örnekler olmakla birlikte genellikle birden fazla kişiyi kapsadığı bilinmelidir.
Üniversitemizde e-posta ve resmî yazılarda sıkça gördüğümüz “… akademik personele, akademik ve idari personele…” şeklindeki kullanımlar doğrudur. Ancak zaman zaman gazetelerde, bazı kurumların genel ağ sayfasında yahut kamu kurumlarından üniversiteye gönderilen duyuru yahut bilgilendirme amaçlı yazılarda söz konusu kelimenin, aşağıda olduğu gibi, “personeller” şeklinde yanlış kullanıldığı göze çarpmaktadır.
Kimi yerlerde karşılaşılan personeller biçimindeki kullanımlarla farklı personel gruplarının kastedildiği düşünülebilir. Günümüzde kurumlarda farklı personel grupları (akademik-idari, memur-işçi gibi) istihdam edilse de kelimenin semantik evrenindeki kapsayıcılık, çoğul eki almamasını gerektirir.
Sağlıklı, mutlu ve müreffeh ailelerin oluşmasına katkıda bulunmak amacıyla hazırlanan içerikler, hiç kuşkusuz, daha evvel kurulmuş ailelerin hayatlarını da olumlu etkileyecektir. Buna inancımız tamdır. İlgili evrakla bilgi sahibi olduğumuz durumu, beraber çalıştığımız personele duyurmak bir amir olarak asli görevimizdir.
Not: Bir yazının gereğini yerine getirmek için önce onun hakkında bilgi sahibi olmak icap eder.