Sosyal fobi olarak da bilinen sosyal anksiyete bozukluğu; bireyin diğer insanlar tarafından eleştirileceği, hor görüleceği, alaya alınıp gülünç duruma düşeceği davranışları yapma ve utanç duyma korkusudur.
İnsan sosyal bir varlıktır ve sosyal çevrede yaşar ancak bazı durumlarda içerisinde bulunduğu sosyal çevre tarafından baskıya uğramış hisseder. İlk tanışma toplantılarımız ve ilk sahne deneyimlerimiz için sonuçta ne olacağı endişesiyle hepimiz bir miktar korku hissine kapılmış olabiliriz. Fakat bu durum sosyal fobiden farklıdır.
Sosyal fobisi olan insanlar sosyal ortamlarda bir şey yapmaktan çekinirler. Rezil olma korkusunun yanında kaçınma davranışı da bulunmaktadır. Restoranda birilerinin onu izlediği kaygısıyla rahat edemezler, birinin ona soru yöneltmesinden çekinirler, kendisinden yetkili biriyle konuşurken yahut telefonla konuşurken aşırı kaygılanırlar ve bu kaygıya kaçınma davranışı eşlik eder.
Sosyal fobinin fiziksel, bilişsel ve davranışsal belirtileri vardır. Sosyal fobisi olan bireyler kaçındıkları davranışı yaptıklarında ise ortaya çıkan; korku, titreme, çarpıntı ve kızarıklıklar dikkat çeken belirtilerdendir. Sosyal fobisi olan bireyler korkularının aşırı olduğunun farkındadırlar. Bazı bireyler kendisinde sosyal fobi olduğunu fark edemeyerek bunun kişiliğinin bir parçası zannedebilmektedir. Bu durum tanı ve tedavi sürecini geciktirebilmektedir.
Sosyal fobinin ortaya çıkmasında genetik ve biyolojik faktörlerin etkili olduğuna dair araştırmalar mevcuttur. Ayrıca yapılan bazı araştırmalara göre de sosyal fobi sosyal öğrenme ile ilişkili bulunmuştur.
Sosyal fobi bireyin günlük işlerini, meslek hayatını, akademik başarısını ve ilişkilerini olumsuz etkiler. Sosyal fobiye sahip bireyin yaşam kalitesi düşer ve beraberinde depresyon ve bağımlılık riski görülme olasılığı artar. Sosyal fobisi olan birey sosyal ilişkiler kurmaktan, sosyal ortamlara girmekten, topluluk önünde konuşmaktan çekinirler. Korku hissiyle birlikte kaçınma davranışı da sosyal fobiye eşlik eder. Ayırıcı nokta ise buradadır.
Sosyal fobiyi değerlendirme ve tanı ölçekleri mevcuttur.
Tedavi
Sosyal fobinin tedavisinde ilaçla tedavi ve psikoterapi tedavi yöntemleri bulunmaktadır. Psikolojik tedavide bilişsel davranışçı terapiden daha çok yarar sağlanmaktadır. Tedavi sürecinde gevşeme eğitimleri ve yeniden yapılandırma etkili olmaktadır.