Öncelikle sosyal medya yasası adıyla bildiğimiz bu yasa dezenformasyon yasası 13 Ekim Tarihinde TBMM’de kabul edildi.18 Ekim 2022 tarihinde de resmi gazetede yayımlandı. (BASIN KANUNU İLE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR KANUN) Kanun No. 7418 Kabul Tarihi: 13/10/2022 Yayım tarihi : 18 Ekim 2022 SALI)
Dezenformasyonla mücadele etmek için hazırlanan “Basın Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”, internet ve sosyal medya kullanıcılarının her türlü suistimalden korunmasını amaçlamış olup yasa dışı içerik oluşturup paylaşma, farklı siyasi düşüncedeki kişilere farklı dinlere veya milletlere yönelik küfür, iftira veya hakaret etmek, karalamak ya da itibarsızlaştırmak, nefret ve ayrımcılığa zemin oluşturmayı ortadan kaldırmayı hedefliyor. Bu kanunun düzenlediği konulara bakarsak; Basın kartı alanını düzenlemiştir. Basın kartı talep eden medya mensuplarının ve enformasyon görevlilerinin ilgili Kanun kapsamına dâhil edilmesi öngörülüyor. Aynı şekilde basın çalışanlarının belirlenmesini öngörmüş olup internet haber sitelerinde çalışanların basın mensubu sayılmasını kabul etmiştir. Bu yasadan önce haber sitelerindeki medya çalışanları Basın Kanunu ile gazetecilere verilen haklardan yararlanamıyordu. Yeni yasa sayesinde internet sitesindeki; spikerlere, editörlere ve yayıncılara basın kartı verilebilecek.
Çocukların zararlı içeriklerden korunmasını düzenlemiş ve bu alanda zararlı içerikli sitelere sınırlamalar koymuştur. Bu sayede, çocukların internette veya sosyal medyada yasa dışı, ahlaki değerlere aykırı ve zararlı olabilecek içeriklere maruz kalmasının önüne geçilebilecek. Çocukların, gençlerin ve ailenin, internetin yasa dışı içerikleri hakkında bilinçlendirilmesi ve güvenli kullanımı konusunda bilgilendirilmesi için Erişim Sağlayıcıları Birliği'ne ilave görevler verilecek.
Haber sitelerinin keyfi hareket etmesini önlemeye çalışmıştır. Tüm haber siteleri, yayınladıkları içerikleri saklamak zorunda olacak. Yasa, hukuka aykırı içeriklerin yok edilmesinin veya keyfi olarak ortadan kaldırılmasının önüne geçmeyi amaçlıyor. Bir içerik için verilen kaldırma kararı, tüm site ve platformlarını kapsayacak. Her site için ayrı ayrı karar çıkartılmasına gerek kalmayacak. Haber sitelerini desteklemek amacıyla belli kurallar çerçevesinde resmî ilan ve reklamlar, haber sitelerinde yayınlanabilecek. Bir haber sitesi künyesiz bir şekilde faaliyet gösteremeyecek. Bir gazete için geçerli kurallar, haber üreten internet siteleri için de geçerli olacak.
Aynı şekilde sosyal medya platformlarına yönelik denetleme mekanizması da getirmiştir. Sosyal medya platformlarına BTK'nın (Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu) denetlemesi koşulu getiriliyor. Sosyal ağlara Türkiye ofisi açma ve Türkiye temsilcisi bulundurma zorunluluğu getirilecek. Temsilcinin gerçek kişi olması halinde bu kişinin Türkiye'de ikamet etmesi ve Türk vatandaşı olması gerekecek.
Yasa ile Türkiye'de haber üreten ve yayın yapan internet medyası, sosyal ağ şirketleri, halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayan kuruluşlar ve kişiler faaliyetlerinden sorumlu tutulacak.
Bu kısımda daha çok halkı ilgilendiren ve merak uyandıran madde ise aşağıdaki gibidir;
MADDE 29- 26/09/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununa 217’nci maddesinden sonra gelmek üzere aşağıdaki madde eklenmiştir.
“Halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma”:
MADDE 217/A- (1) Sırf halk arasında endişe, korku veya panik yaratmak saikiyle, ülkenin iç ve dış güvenliği, kamu düzeni ve genel sağlığı ile ilgili gerçeğe aykırı bir bilgiyi, kamu barışını bozmaya elverişli şekilde alenen yayan kimse, bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılır.
(2) Fail, suçu gerçek kimliğini gizleyerek veya bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlemesi hâlinde, birinci fıkraya göre verilen ceza yarı oranında artırılır.
Yeni yasayla beraber "halkı yanıltıcı bilgiyi alenen yayma" suçu tanımlanıyor. Suçun oluşması için şu 5 şart aranacak:
- Yayılan haber gerçek değilse
- Ülkenin güvenliği ve kamu sağlığını ilgilendiriyorsa
- Halk arasında korku, panik ve endişe oluşturma kastı varsa
- Kamu barışını bozmaya yönelik ise
- Aleni ise (yani ilgisi olmayan kişilere ulaşabilecekse) Kişilere 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası verilebilecek.
Burada önemli olan husus şudur ki; bu kanun metninde özel kast aranır. Yani bu amaçlarla halkı yanıltmaya yönelik bilgiyi yaymaya çalışırsanız bu cezayı verilebiliyor. Yalnız yanlış bilinen nokta, bu yasadan önce de sosyal medyada suç içeren bir gönderi yayınlamak ve ya örneğin twitter gönderisini retweet etmenin de cezası vardı. Yani, bu maddeden önce de sosyal medya alanında suç içerikli bir gönderi paylaşılırsa da hapis cezası vardı. Bu madde bazı alanlarda sınırlama getirerek sosyal medya kullanıcısının halkı suistimal etmemesine yönelik bir amaç belirlemiştir.
Bu maddede dikkat çeken hususlardan birisi şudur ki; Ceza Muhakemesi Kanunu’n 100. Maddesi’nin 4. Fıkrasında, “ Sadece adli para cezası gerektiren veya hapis cezasının üst sınırı iki yıldan fazla olmayan suçlarda tutuklama kararı verilemez.” denmektedir. Ancak bu maddede belirtilen üst sınır 3 yıl olarak belirlendiği için tutuklama yasağı yoktur. Yani bu suç hakkında hakkında soruşturma açılan kişi yargılama boyunca tutuklu kalabilir. Bu suçun şüphelisi olan kişi; Ceza Muhakemeleri Kanunu’na göre tutuklama yasağının kapsamında değildir. Bu yasa metni daha çok halkın dikkatini çekmiştir ve hayatın olağan akışı çerçevesinde özellikle de uygulamada bu yasa özellikle de 29. Madde/TCK madde 219-A kısmı netlik kazanacaktır.