Karaman'dan Yükselen Markalar

BİSKÜVİ ve şekerleme deyince akla ilk gelen bir kaç markadan birinin sahibi olan Saray Holding'in hikayesi, Karaman'da Kamil Baba'nın yörenin bal, peynir ve zeytin gibi temel gıda ürünlerinin tüccarlığını yaptığı yıllara dayanıyor. 42 yıl önce başlayan ve bugün gıda başta olmak üzere makine üretimi, ambalaj, pazarlama, dış ticaret, inşaat taahhüt şirketlerinin yer aldığı 200 milyon lira ciroluk bir holding olarak faaliyetlerini sürdürüyor. 80 ülkede 400 çeşit ürünle 50 milyon dolarlık ihracat yaptıklarını anlatan Saray Holding Yönetim Kurulu Başkanı Sami Özdağ, 2023 yılı için de 5 milyar TL ciro ve 500 milyon dolar ihracat hedeflediklerini söyledi. Şimdi de tarım ve hayvancılığa yatırım yapma kararı aldıklarını belirten Özdağ ile süt, meyve suyu, peynir üretimine yönelik yatırımlarını, hikayesini ve hedeflerini konuştuk. 

Değişik sektörlerde faaliyet göstermenize rağmen, bisküvi ve şekerlemede ilk akla gelen markalar  arasındasınız. Saray'ın hikayesini anlatır mısınız?

Saray Bisküvi'nin temelleri 1959 yılında babamız Kamil Özdağ tarafından Karaman‘da atıldı. Özdağ’lar, Karaman'ın yerli eşrafından ve tanınmış tüccar ailelerindendi. Yörenin zeytinleri, tereyağları, balları, peynirleri, yoğurt, zeytinyağ, fasulye, mercimek, nohut gibi temel gıda ürünlerini üreticiden alır ve satardı.

Ben de 1975 yılında aktif olarak girdim işlerin içine. Ama o zamana kadar da gelir giderdim babamın yanında. Eğitim süreci devam ederken bir yandan çekirdekten yetiştim. Selçuk Eğitim Enstitüsü İngilizce'de okurken anaşik olaylardan dolayı terk etmek zorunda kaldım. Babam, o zamanlar bize nitelikli ürünleri anlatır o şuuru vermeye çalışırdı. Bana da çocukken küçük görevler verirdi. Su doldurmak, dükkan temizlemek ve sinek kovalamak benim işimdi.

Kamil Özdağ'ın 1969'daki vefatının ardından 4 erkek kardeş gıda maddeleri alım-satım, nakliye ve pazarlaması işlerine yöneldik. 1981 tarihinde bugünkü Saray Topluluğu'nun doğuşunu simgeleyen Saray Bisküvi ve Gıda Sanayi kuruldu.  

Saray bisküvilerinin bugün durduğu nokta ile ilgili neler söylersiniz?

Dünyanın 80 ülkesinde varız, 25 ülkesinde ise kategorik bazda ciddi pazar payına sahibiz. ABD ve Avrupa pazarında güçlenmek için İsviçre'de bir şirket kurduk. Bugün ise Saray şemsiyesi altında 400 ürün var. 400 ton kurulu kapasitemiz var, mevsime göre bu kapasiteyi kullanıyoruz. Dünyada çok örneği olmayan 8 kategoride kendi içinde üretim yapma özelliğimiz var. Bisküvi, çikolata, şekerleme üretimlerimizi Karaman ve Kırklareli'de yapıyoruz. Ciromuz 200 milyon civarında, 50 milyon dolar ihracatımız var. Afrika ve Ortadoğu'yu ihmal etmeyeceğiz ama asıl hedeflerimiz gelişmiş bölgeler.

Çok farklı sektörler yok ama yakın vadeli yatırım planlarımız var. Hayvancılık ve bahçecilikle ilgileniyoruz.  Meyve suyu, süt ve süt ürünleri imalatı yapacağız. Süt, 10 milyon dolarlık bir yatırım olacak, ayrıca kaşar peyniri, labne, süt tozu da üreteceğiz. Bunların bir kısmını iç pazarda bir kısmını da dış piyasalarda satacağız. Yıl sonuna kadar hayata geçirmeyi planladığımız projeler bunlar. Tarım ve hayvancılık alanındaki yatırım tutarımızın toplam 7.5 milyon dolar olacağını tahmin ediyoruz.

 Geleceğin stratejik sektörü gıda olacak. Dünya ekonomisinde de artık tarım çok stratejik bir alan. Düşünsenize nüfusun 1 milyara yakınlık bölümü açlık sınırında. Türkiye ise önemli bir ülke bu alanda ancak bireysel işletmelerden öteye geçilemiyor. Kurumsal tarım işletmeleri yeni yeni gelişiyor. Etrafımıza baktığımızda tarım üretimi konusunda sorunları olan çok sayıda komşu ülke olduğunu görüyoruz. Bizim lojistik avantajlarımız da var. Hatay'da ekmeği pişirsek Halep'te kahvaltıya yetişir.

2010 yılında ekonomik krize rağmen yüzde 20 büyüdük. Bu yılki hedefimizde ise yüzde 30 büyüme var. 2013 ortalarına kadar Türkiye'deki satış noktalarının yüzde 50'sinde olmayı planlıyoruz. Bu, mevcut kadroların eğitimi anlamına geliyor. Bu konunun bilincinde olduğumuz için bizde eğitim hiç durmaz. İnsan kaynağı çok önemli.

Şu anda 2 bin kişinin çalıştığı bir grup haline geldik. Bu rakamı 2013 yılına kadar en az yüzde 11 civarında artırmayı hedefliyoruz. Şu anda 200 milyon lira olan  grup cirosunu hedef olarak belirlediğimiz 2023 yılında 5 milyar liraya, ihracatı ise 500 milyon dolara çıkarmayı planladık.

İhracat merkezli büyüme modeliyle kriz çok iyi yönetildi

FİNANSAL krizle başlayan ve ekonomik krize dönüşen süreci Türkiye iyi yönetti. Temelde ihracat merkezli büyüme modelinin bu duruma etkisinin büyük olduğunu düşünüyorum. Güzel bir tablo var ortada. 2023 projelerinin, o zamana kalmadan gerçekleştirilebilmesi bile mümkün olabilir. Cari açıklar var sorun gibi görünen ama bu açığı da kapatacak konuma geldi Türkiye. Kozmetik ve gıda krizlerden hiç etkilenmeyen iki sektör. Bizim kozmetiğe göre avantajımız bisküvi çikolata şekerleme planlı alışveriş değil.

İnsanlar market alışverişleri sırasında gözüne çarpan ürünleri alıyor. Küçük fiyatlı ürünler olduğundan da erteleme olmuyor, hatta krizlerde kendilerini mutlu hissetmek, herşey yolunda mesajı vermek adına tüketimi artırıyor insanlar. Mutluluk satıyoruz biz. Yurtdışında da bir sıkıntı yaşamadık. Akdeniz havzasındaki karmaşa nedeniyle Libya ihracatımız tamamen durdu. Suudi Arabistan Cidde'de bir tesisimiz var. Körfez ülkelerinin aralarında gümrüksüzlük anlaşması yapmış olması, gelecekte yaşayacağımız gümrük duvarları sıkıntısına ön hazırlık amacıyla kurduk orayı. Lokasyonumuz büyük şans bizim için. Daha iyi de olabilir. Türkiye bir yandan sanayide büyürken bir yandan da tarımı ihmal etmemeli diye düşünüyorum. 

Durasan’ın Kamil, peynir reklamını tellalla yapardı

DEĞİŞİK yörelerin ürünleri ve fiyatları her sabah şehrin ve pazarın tellalınca ilan edilir ve reklamı yapılırdı. "Tereyağının iyisi Durasan'ın Kamil'de" "Peynirin iyisi Durasan'ın Kamil'de", "Leylekli Zeytinleri Durasan'ın Kamil'de" derdi. İstisnasız her gün sabah, öğle ve ikindi vakitleri Durasan'ın Kamil Müessesesi ve ürünleri reklam edilirdi ve Karaman'da ve çevresinde Durasan'ın Kamil Müessesesi’ni tanımayan yoktu. Bir ilk olarak; poşetli, yarım ve bir kilogramlık Leylekli markalı zeytinler marka imajıyla piyasaya sunulmuştu. Durasan'ın Kamil Müessesesi büyüdü ve gıda toptancılığına dönüştü. Dönemin kaliteli ve markalı ürünleri şehrin içine ve kasabalara, köylere, bakkalların tezgahlarına kadar ulaştırılacak biçimde organize olundu. 1979'da lokum üretimiyle başlayan bir serüvendi bizimki. Şimdi dünya marketlerinin raflarındayız.

Belediyenin altındaki ilk şekerleme dükkanı 

ÇİKOLATA, bisküvi, lokum, şeker, yağ, bal, zeytinyağı, zeytin, kuru bakliyat, kırtasiye ve okul malzemeleri gibi ürünler o dönemin üç tekerlekli arabaları ve atlı arabalar ile satış noktalarına kadar ulaştırılırdı. Yani geleceğin distribütörlük anlayışı o günlerden uygulamaya konulmuştu. Şekerleme dükkanımız belediye sarayının altındaydı. Orada Saray Şekerleme diye başladık, hediyelik eşya da satıyorduk. Üretim safhasına geçerken bir çok öneri geldi ama biz ün yaptığımız Saray markasıyla devam etme kararı aldık. 1981'de ürünlerimizi tescil ettirdik. Logomuzu tasarımcıya çizdirdik. Ürünlerimizi geliştirirken İsviçre ve İtalya'dan know-how aldık. Derken 25-30 gıda mühendisi istihdam eder hale geldik.

Mobilya üretip, anahtar teslimi fabrika kuruyor

SARAY Holding’in lokomotif sektörü gıda olsa da başta gıda sektörüne olmak üzere çeşitli makineler üretiyoruz ve anahtar teslimi fabrikalar kuruyoruz yurtdışında. Kozmetikten gıdaya değişik alanlara tesisler, fabrikalar yapıyor ve dünyaya ihraç ediyoruz. Bunun dışında oluklu mukavva tesisimiz var. Taahhüt işleri yapıyoruz, paketleme, ambalaj da faaliyetlerimiz arasında. Mobilyaya kadar girdik, iç pazarda mağazalaşırken bir yandan da dışarıda büyüyoruz. Marka yaratacağımız bir iş kolu arıyorduk, bu da mobilya oldu. 2008 yılında Düzce'de kurduk fabrikayı. Mağazalaşacağız. 10 ülkeye ihracata başladık bile.