20.yy başları tüm Osmanlı Ülkesi’nde savaşların,çaresizliğin ve umutsuzluğun yaşandığı bir dönemdi.Karamsarlığın tüm ülke ve insanlar üzerine çöktüğü bu dönemde bile hayat alabildiğince devam etmekte idi.Hiç akla gelmeyecek bir durum ise o dönemde bir grup Karamanlı’nın bir araya gelip bir banka kurmasıdır… 1.Karaman Milli Bankası Osmanlı Anonim Şirketi Nizamname-i Dahilis’nin(İç tüzüğü) başlığı Yukarıda adını zikrettiğimiz Karaman’ın eşrafını oluşturan bu ailelerden kimler kaldı,kimler gittiler.Bu ailelerin devamı olan yeni neslin çoğu,şimdilerde büyükşehirlerde yaşamaktalar. Bazı isimleri ise hiç bilmiyoruz. Bankanın adı Karaman Milli Bankası.(Resim 1)Bankanın ne kadar süre devam ettiğini,neler yaptığını bilemiyoruz.Kapandı mı yoksa adı mı değiştirildi?Bunların hepsi ayrıca bir araştırma konusu olup biz sadece elimizdeki belgelerden Karaman Milli Bankası hakkında bilgi aktarmak ile yetineceğiz. Bankayı kimler kurmuş? Şirketin kurucuları arasında pek çok Karamanın tanınmış aileleri var.Bankayı biraz da ilginç kılan ise kurucuların halen Karamanın ileri gelen ailelerinin dedeleri olması.Kurucuları şöyle sıralayabiliriz: Tartanzade Hacı Sami,Müftizade Ahmet,Kadıbeyzade Mehmet,Boynukalınzade Hacı Ali,Helvacızade Hacı Bekir,Kayserilizade Hacı Ömer,Hadizade Rahmi,Kayserilizade Sabit,Kayserilizade Hacı Süleyman,Aladağlı Hacı Hüseyin,Dedemoğlu Hacı Mustafa,Zengenli Hüseyin,(halen Hotin’de askerde)Yüzbaşı Hacı Bekir,Yüzbaşızade Mahmut,Hacı Seyid Ali,Kırlızade Hasan,Müminzade Hacı İbrahim,Hacı Mahmudun Hacı Mehmet,Saçmacızade Mustafa.(Resim 2) Yukarıdaki isimlerden Helvacızade Hacı Bekir,1920-1928 yılları arası belediye başkanlığı yapmış Hüseyin Avni Bey’in babasıdır.1300(1884) tarihinde doğmuştur.İdadi mezunudur.Hastalığı sebebi ile görevinden ayrılmıştır. Yine yukarıda adı geçen Kayserilizade Hacı Ömer de1928-1930 yılları arasında belediye başkanlığı yapmıştır.Rüştiye mezunudur.Kendi zamanında tarım arazilerinin sulanması için kanallar açtırmıştır.İlk mezbahayı onun kurduğunu biliyoruz.1960lara kadar bile Karaman nüfusunda belli bir orana (% 3)sahip olan Kayserilioğlu Sülalesi’nden şimdilerde kimler kaldı bilinmez. Banka niçin kurulmuş? Bankanın kuruluş amacı ise içtüzük ya da o zamanki ifadesi ile nizamname-i dahilisinde belirtilmiş. Buna göre şirket bir Osmanlı Anonim Şirketidir.Unvanı ise Karaman Milli Bankası olacaktır.Uğraşı alanı ise borç alma,borç verme,her türlü mali,ticari,madeni ürün işleri ile uğraşmak,bunların üretimine ait imtiyaz hakkını almak,işlemek ya da işletmek,çek,havale,poliçe gibi genel bankacılık işlemleridir Şirketin sermayesi 20000 Osmanlı Lirası olarak belirlenmiş.20000 Osmanlı Lirası da 4000 hisse olarak düzenlenmiş.Sermayeyi arttırmakla yetklili organ ise genel kurul olacaktır.Sermayeyi bir kat arttırmakla yetkili olan genel kurul hükümeti de haberdar etmekle mecburdur. Bankanın kuruluşunun onaylanması için 18 Kanunisani 1330(1914) tarihinde Sadaret Makamına başvurulduğu belgenin devamından anlaşılmaktadir.Daha sonra ise bir Tezkire-i Samiyye ile Osmanlı Padişah’na başvurunun sunulmuş.En son olarak da 31 Mart 1331(13 Nisan 1915)tarihinde bankanın resmen kuruluşunun onaylandığını görüyoruz. Bankaya ne oldu? Bankanın kuruluşu onaylanırken 20000 Lira ve 20 yıl süre ile çalışmasına izin verildiğini biliyoruz.Ancak bankanın bu süreyi doldurup doldurmadığını bugünden kestirmek çok zor. Bankanın binası,çalışanları,yaptığı işler hep cevap aranan sorulardan öteye gitmiyor.Tüm bu soruların cevabı şu an için karanlıkta.Ancak bir başka belgede bankanın Cumhuriyetle beraber devam ettiğini görmekteyiz.Bu da gösteriyor ki banka kuruluşundan itibaren aktif olarak 20 seneyi doldurdu diyebiliriz. 22 Mayıs1927 tarihli Cumhurbaşkanı Gazi Mustafa Kemal imzalı bir kararnamede bankanın tekrar bir tüzük düzenlemesi ile tekrar yapılandırıldığını anlıyoruz. Bu yapılandırma ile bankanın tam adı Karaman Milli Bankası,Türk Anonim Şirketi olarak değiştirilmiştir. Bankanın kuruluş tüzüğünde bazı değişikliklere gidilmiş.Buna göre 2,4,5,9,15,18,26,29,30,34, 36 ve 37. Maddelerinde değişikliğe gidilmiş.(Yapılan değişikliklere değinmek çok yer tutacağından ve ayrı bir konu olduğundan sadece bilgi vermekle yetiniyoruz.) Yapılan bu değişiklikler sonucu yapılan tüzük düzenlenmesi önce Bakanlar kuruluna daha sonra Cumhurbaşkanına giderek onaylanıyor. Bundan sonra ne olduğunu bilemiyoruz.Bu banka,dönemindeki Osmanlı Bankası’nın bir şubesi olarak mı açılmıştı.Yoksa sahip olduğu ad ve statü ile o dönemde bir bankalar,şube zincirinin Karaman halkası mıydı?20 yıllık süreyi doldurunca Ziraat Bankasına mı dönüştürüldü?Tüm bunlar ele aldığımız belge çapında açıklanacak bir durum değildir.O günleri yaşayan ve hatırlayabilen ihtiyarlarımızdan bulmak çok zor. Sonuç olarak Karaman’ın ilk bankası olan Karaman Milli Bankası’nı,döneminin bir girişimi olarak görüyoruz. Bir padişah belgesi olan İrade-i Seniyye ile kuruluşunun onaylanması,Cumhuriyet döneminde de yine cumhurbaşkanı düzeyinde tekrar onaylanması,bankanın görev ve statüsünün çok önemli olduğunu göstermektedir. Bankanın kuruluşunda Kaymakamlık düzeyinde bir etki ya da girişim görmemekteyiz.Yani bankanın kuruluşunu,tamamen Karaman Eşrafı’nın kendi insiyatifi ile oluşmuş bir hareket diyebiliriz.