Engelliler Haftası….
Her yıl ülkemizde olduğu gibi ilimizde de 10-16 Mayıs tarihlerinde Engelliler Haftası kutlanmaktadır. İşin özünde böyle bir resmi kutlama programı bulunmamaktadır. Bu teyidi de ilimize gelen ÖZİDA yetkililerinden almış olduk. Zira ortak kutlama her yıl 3 Aralık Dünya Engelliler Günü’nde yapılmaktadır.  Mayıs ayında da kutlama ve faaliyetlerin yapılmasında tabi ki de bir sakınca yoktur. Ancak engellilerin farkındalığı bir güne bir haftaya da sığdırılmamalıdır.
ÖZİDA yetkilileri ve Dernek Açılışı…
Geçtiğimiz hafta ilimizde çok önemli bir program düzenlendi. Kısa adı ÖZİDA olan Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı yetkilileri ‘’Engelsiz Türkiye Projesi’ ’kapsamında ilimizdeydiler. Bu toplantı gerçekten çok önemliydi. Zira yetkililer, engellilerin ve engelli bireyleri olan ailelere yönelik pek de duyulmayan bilgileri paylaştılar. Tevafuk ki bu toplantıların 70. si Karaman’da gerçekleşti. Toplantının içeriğine geçmeden önce, samimi davranışları, gerçekten bu işe baş koyarak eşinden, çocuğundan, memleketinden ayrı kalarak yollara düşen ÖZİDA Başkanı Bekir Köksal Bey ve çalışma arkadaşlarına teşekkür etmek istiyorum. Bir teşekkür ve kutlamada, yine aynı gün açılışı gerçekleştirilen, Rehberlik ve Özel Eğitimi Destekleme Derneği’nin yeni binasının açılışına katılım gösterenlere iletmek isterim. Açılışa ÖZİDA başkanı Bekir Köksal,  Sayın valimiz Süleyman Kahraman, Belediye Başkanı Kamil Uğurlu, siyasiler, birçok yetkili, engelli çocuğu olan aileler bu açılışa gelerek destekte bulundular. Yeni dernek başkanı olan İlknur Hanım ve çalışma arkadaşlarının gayretleri, bu güzel mekanı engelliler adına bağışlanmasına vesile olması ve güzel bir açılış organize edilmesi takdire şayandır. Temennimiz odur ki engellilik bilincinin ve farkındalıkların artması, tüm insanlarda bakış açısının değişerek, örnek teşkil etmesi ve daha da önemlisi desteklerin çoğalmasıdır.
Engelsiz Kent Karaman…
Gelelim ÖZİDA yetkilileriyle Karaman hakkında ki sohbetimize. Misafirlerimiz 69 ilde yapılan toplantılar sonrası, biraz ön yargı ile gelmişler Karaman’ımıza. Konya’nın etkisinde kalan, bisküvi merkezi,  az gelişmiş, sosyal yaşamı az olan bir şehir hayali içerisindelermiş. Ancak bu düşünceleri ilimizi gezmelerinden sonra çok değişmiş. Gerek şehrin fiziki ve engellilere yönelik alt yapısı, gerek insanların yaklaşımları, belediye otobüslerinde engellilere yönelik önlemlerin alınması, kaldırımların görme engellilere yönelik tırtıklı şekilde ayarlanması, gece saatlerinde insanların sokaklarda gezmesi ve açık mekanların olması gibi durumlar, gerçekten ön yargılarını geride bırakmalarına vesile olmuş. İlimizi bu şekilde tanımaları güzel de olmuş. Bu durum gidecekleri her ilde tanıtımımız noktasında katkı sağlayacaktır. Zira birçok sahil ilinden, büyük şehirlerden memnuniyetsizliklerini de konuşma arasında anekdot olarak eklediler. Olumsuz görüşleri ise bazı kamu binalarında ve okullarda, halka açık iş yerlerinde fiziksel engellilere yönelik rampaların eksik ya da yanlış şekilde yapılması, yetkililerin daha da duyarlı olabileceği, araç sürücülerinin engellilerin geçeceği kaldırımlara park etmelerinin önlenmesi gibi çözülmesi zor olmayan şeyleri gözlemlemişler. En kısa zamanda bu eksikliklerin giderileceğine inancımız sonsuz.  Bir diğer unsur da hava muhalefeti nedeniyle Taşkale gibi ören yerlerine gezmeye gidilememiş olması yetkilileri üzmüştür. Hatta giderken biraz daha kalalım mı düşünceleri ilimiz adına şahsen bizi mutlu etti.
Engelsizlerimize…
Hepimiz engelli adayıyız, bir gün sen de engelli olabilirsin gibi klişe laflarından oldukça kaçınmak istiyorum. 3-5 yapraktan ibaret içerisinde duygu sömürüleriyle dolu, 5-10 Tl.lik dergilerin söylemleriyle seslenmek istemiyorum sizlere. Artık her şey çok değişti. Engelliler her alanda kendilerini gösterir, ispatlar oldu. Yeterli mi asla yetmez ve yetmemelidir. Daha dün otizmli çocuklar zihinsel engelli diye aynı kategoride değerlendirilirken, şimdi birçok otizmli çocuğumuz, gencimiz bizi dâhiyane yetenekleriyle hayran bırakır oldular.  Görme engelli ressamlar, atletizmde başarı üstüne başarı sağlayanlar, futsal (engelli futbol)takımları, tekerlekli sandalye basketbol takımları, görme engelli Daire Başkanı, milletvekilleri, çağrı merkezlerinde istihdam edilen, telefonumuza cevap veren engellilerimiz gibi örnekleri artırabiliriz. Yeter ki fırsat verilsin, yeter ki pozitif ayrımcılık tanınsın.  Ailelerimize gelirsek, büyük bir kısmı kendi engelli çocuğunun yeteneklerinden ya da yapabileceklerinden ve ona sunulan haklardan habersiz durumdadır. 2005 yılında çıkartılan 5378 Sayılı Özürlüler Yasası cumhuriyet tarihinde özürlüler için çıkarılan ilk yasa olma özelliği ve özürlülere birçok hak sağlaması çok mühimdir. Bu bağlamda Engelsiz Türkiye Projesi’nin asıl amacı engelli vatandaşların hakları noktasında bilgi verip, yol göstermek, onları sokağa indirerek, özürlü olduğunu unutturmak, toplumun bir parçası haline getirebilmektir. Toplantıda anlatılanları ve eklemek istediğim önemli bazı hususları ayrıntıya girmeden başlıklar halinde sizlerle paylaşmak istiyorum. Umarım yazdıklarımızla bir aileye haberdar edebilmek, bir engelli arkadaşımızın hayatının değişmesinde katkıda bulunmak bizleri mutlu edecektir.
Engellilik ve hakları….
* Akraba evliliği engelliliğin başta gelen sebeplerinden biridir ve akraba evliliğinden uzak durulmalıdır.
 *Engellilikte erken tanılama yapılması çok önemlidir.
*Tanılamanın hemen ardından tedavisine veya eğitimine başlanılmalıdır.
*Özürlü sağlık raporunu yetkili hastanelerden alınmaktadır.
*Sağlık kurulu raporunda özrün %40 olması yeterlidir.
 *Ailelere bakım ücreti için maaş ödeme yapılabilmesi için %50 ve üstü ağır özürlü bakıma muhtaç raporu olması çalışamaz raporu gereklidir.
*Raporlarda özürlünün ihtiyaç duyduğu malzemeler-işitme cihazı, tekerlekli sandalye vb.- işaretlenmelidir.
 *Özürlü sağlık kurulu raporlarından ücret talep edilmez.
 *8 Temmuz 2012 den sonra özürlüler kimsenin desteği olmadan bağımsız hareket edemezlerse kamu yöneticilerine dava açabilecektir.
*Belediyeler, vali ve kaymakamlar yaptıkları konutlarda özürlülerin haklarını korumakla mükelleftir.
* Özürlüler için yapılan tüm rampaların eğimi %8 olmalı ve kaygan olmamalıdır.
*Özürlü kimlik kartı olanlar; Devlet Demir Yollarından %20 gibi bir indirimden yararlanmaktadırlar.
* Türk Hava Yolları (THY), engellilik oranı % 40 ve üzerinde olan vatandaşlara tüm iç ve dış hatlarda % 25, şehirlerarası yolcu otobüslerinde ise bilet ücreti, geçerli ücret tarifesi üzerinden % 30 indirim uygulamaktadır.
* Devlet tiyatroları gösterilerini engellilere ücretsiz sunmaktadır.
* GSM operatörleri %50 ye varan indirimlerle engellilere özel tarifeler uygulamaktadır.
*Belediyeler toplu taşıma araçlarından özürlüleri ücretsiz veya indirimli olarak yararlandırmak zorundadır.
* 1580 Sayılı Belediyeler ve 3030 sayılı Büyükşehir Belediyeleri Yasası, belediyelere ait ve belediyeler tarafından işletilen veya kiraya verilen büfeler, otoparklar gibi işyerlerinin özürlüler tarafından işletilmesi konusunda kolaylık getirmiştir.
* 18 yaşını bitirmiş ve herhangi bir yerden geliri olmayanlar emekli sandığına veya bulunduğu yerdeki valilik veya kaymakamlık makamlarına başvuru yaparak 2022 sayılı yasa gereğince aylık bağlanmasını talep edebilir.
*Engellilerin kullandığı araç ve gereçler il ve ilçe sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıfları tarafından karşılanabilmektedir.
*İmar Mevzuatına ulaşılabilirlikle (fiziksel engellerin kaldırılmasıyla) ilgili hükümler eklenmiştir. Buna göre, kaldırımlar, yaya yolları, konutlar ve umumi binalar özürlülerin durumuna uygun olarak yapılmak durumundadır.
* H sınıfı sürücü belgesine sahip olan özürlüler yurt içinden aldıkları özel tertibatlı otomobillerde, katma değer vergisi indiriminden yararlanmakta ve taşıt alım vergisinden muaf tutulmaktadır.
 *H sınıfı sürücü belgesi olan özürlülerden uygun şartları taşıyanların yurt dışından getirtecekleri özel tertibatlı otomobiller için gümrük vergisi muafiyeti vardır.
 *Yükseköğretim kurumuna girmeye hak kazanan ve kayıt yaptırarak öğretime başlayan engelli öğrenci ilk yılında bulunduğu ilin valiliği bünyesindeki sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakfına başvurması durumunda, başbakanlık bursundan yararlandırılır. Ayrıca yardımcı ders araç gereçlerinin temini konusunda özürlü öğrenciye destek verilmektedir.
* Kredi ve Yurtlar Kurumu Genel Müdürlüğünün öğrenci yurtlarından özürlü öğrenciler istemde bulunmaları halinde yararlanabilmektedirler.
 * Kredi ve Yurtlar Kurumu tarafından uygulanan harç ve öğrenim kredisi tahsisinde %40 ve üzerinde özürlü olduğunu belgeleyenlere öncelik tanımakta ve harç kredisinin geri ödenmesinde yönetim kurulu kararı ile %50 indirim yapılmaktadır.
* 4760 Sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’nun 7. maddesine göre, II sayılı listedeki kayıt ve tescile tabi mallardan, münhasıran aracı sakatlığına uygun hareket ettirici özel tertibatı bulunanların malul ve sakatlar tarafından beş yılda bir defaya mahsus olarak bizzat kullanılmak üzere ve %90 ve üstü oranda raporu bulunan tüm özürlüler yeni otomobil ve bir kısım ticari araçlarda ö.t.v.’den muaftırlar. Özürlü aracı kendisi kullanamayacak durumda ise 1. Derecede ki yakını bu haktan yararlandırılmaktadır.
* 197 Sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 4. maddesine göre, bizzat maluller tarafından kullanılan ve %90 ve üstü oranda raporu bulunan tüm özürlüler motorlu taşıtlar vergisinden muaftır.
 * Serbest meslek erbabı ve ücretli çalışan özürlü vatandaşlarımız ile kendisi özürlü olmasa bile ailesinde özürlü kişi bulunan serbest meslek erbabı ile ücretliler vergi indiriminden yararlanırlar.
* 50 ve daha fazla işçi çalıştıran kamu %4, özel sektör işletmeleri % 3 özürlü çalıştırmak zorundadır.
* Yasal kotasının üstünde özürlü çalıştıran işverenleri sigorta primlerinin yarısı devlet tarafından karşılanmaktadır.
* Engelli vatandaşlarımız kendi işini kurduğunda gelir vergisi indiriminden yararlanabilir.
* İşitme engelli öğrenciler meslek liselerine sınavsız yerleşebilmektedirler.
*6 aydan uzun süre evden çıkamayacak engelli öğrenciler için evde eğitim verilmektedir.
*Devlet okulunda okuyan özürlüler için ücretsiz servis sağlanmaktadır. Yeni düzenlemelerle bu taşıma kaynaştırmaya tabi öğrencilerin taşınması için çalışmalar yapılmaktadır.
* Engellilere erken emeklilik hakkı tanınmıştır.
* Trafik akışını engellememek koşuluyla park etmeye elverişli alanlara ya da kendilerine ayrılan özel park yerlerine araç park edebilirler. ( Engelli Kimlik Belgesini aracın ön yüzünü görünecek şekilde asmanız gerekir.)
*Özürlülerin devlet memurluğu alımı için merkezi ve engeline göre ayrı sınavlar yapılmaya başlanmıştır.
*Son torba yasaya göre özürlülerin isteği dışında gece nöbeti ve vardiya verilemez. Evde sürekli bakıma muhtaç özürlü çocuğu olan annelerin emeklilik günü ¼ oranında azaltılmıştır. 6 aydan fazla felç gibi bakım gerektiren hastalıklar devam ederse, bakan kişiye asgari ücret tutarında para verilmektedir. 200 m² den az alanı olan evlerden emlak vergisi muafiyeti sağlanmaktadır. Bunlar önemli başlıklardan sadece bir kaçı. Ayrıca son olarak özürlülerin en büyük sıkıntılarından birisi de istihdam edilmelerindeki sıkıntıdır. Artık İŞKUR İl Müdürlükleri özürlü çalıştırmayan iş yerlerine 1700 Tl lik ceza kesebilecektir. Kontenjan fazlası çalışan özürlüler içinde aylıklarının yarısı fon tarafından karşılanma uygulamasına da geçilmiştir. Son olarak hükümetin gündeme alarak hayata geçirmek istediği tasarıda; Başbakanlık bünyesinde Kadın ve Aileden Sorumlu Devlet Bakanlığı'nın koordinasyonunda, Özürlüler İdaresi Başkanlığı ve ilgili kuruluşların işbirliğiyle önümüzdeki dönemde özürlü vatandaşlar için gerçekleştirilecek düzenlemeler şöyle olacak: Eğitim, sağlık, rehabilitasyon, istihdam gibi alanlarda engelli ve ailesine destek ve rehberlik hizmeti verecek "yaşam koçları" sahaya inecek. Engelli bir çocuğun doğumuyla başlayan süreçte aileler için psikologlar görevlendirilecek, çocuğa ömür boyu yaşam koçu hizmeti verilecek. Önümüzdeki yıl başlaması planlanan uygulamayla, ilk etapta bin aileye ulaşılması hedefleniyor. Türkiye’deki bütün engelliler, sağlık sigortası ve evde bakım hizmetlerini içeren "Bakım Sigortası" kapsamına alınması planlanıyor. Bakım sigortası kapsamında, evinde engelli bulunan dar gelirli ailenin primi devlet tarafından karşılanacak. Türkiye’deki 9 milyon engelli için de Bakım Sigortası uygulaması başlatılıyor. Buna göre, "ağır özürlü" kuralı kalkıyor ve tüm engellilere Bakım Sigortası güvencesi geliyor. Şu anda, 301 bin engelli "Bakım Sigortası" kapsamında maaş alıyor, ancak başlatılan yeni çalışma ile bu sigortanın bütün engellileri kapsaması öngörülüyor. Tasarıda engelliye bakan dar gelirli ailenin sigorta primi de devlet tarafından karşılanacak. Ağır özürlü olma ve hane halkı toplam gelirinin kişi başına düşen kısmının asgari ücretin üçte ikisinin altında olması şartı da kalkıyor. Bakım Sigortası uygulamasının en geç üç yıl içinde yürürlüğe girmesi hedefleniyor. Spor yapmak isteyen tüm engellilerin spor malzemeleri sosyal güvenlik sigortası kapsamına alınacak. İşitme engelliler için ulusal işaret dili oluşturulacak. Bilinen en gelişmiş teknolojik vasıflardaki ortez, protez, işitme cihazı gibi araçların tamamı sigorta kapsamında karşılanacak. İçişleri Bakanlığı ile ortak gerçekleştirilen bir çalışmayla engelliliğe dayalı ayrımcılıkla mücadele ve eşitliğin sağlanmasını sağlayacak Özürlü Hakları Takip ve İzleme Kurulu oluşturulacak. Her engelli çocuğun okul öncesi eğitimi alması sağlanacak. Ücretsiz taşıma sisteminden tüm engelli öğrenciler faydalanacak. Engelsiz kariyer ve girişim merkezleri kurulacak. Kamuda engelli memur ve işçi kadroları arttırılacak ve açık olan tüm engelli kadroları doldurulacak, özel sektöre özürlü istihdamı için teşvik sağlanacak.

Umarım bunlar bir an önce hayata geçer. Umarım Sizleri sıkmadan bu önemli hususlarda bir ışık olmaya çalışabilmişizdir. Engellilerin eğitimleri, hakları ile ilgili her türlü sorunuzu ve görüşünüzü bizimle iletişime geçerek paylaşabilirsiniz. Elimizden geldiği kadar sizlere yardımcı olmaya çalışacağız. Yeter ki özürlülerimize engel çıkarılmasın.
K.Önder Demirkollu
Özel Eğitim Öğretmeni
[email protected]
www.zihinengelliler.com