Millî Savunma Bakanlığı kayıtları incelendiğinde İstiklâl Harbi’nde resmî olarak 176 şehit kaydı bulunan Karamanlıların harbin her safhasında bulunduğu ve vatan için canlarını çekinmeden verdikleri ortaya çıkıyor.
Karaman Merkez 100 şehitle ilk sırada, bunu sırayla Ermenek (71), Sarıveliler (2), Ayrancı, Başyayla ve Kâzımkarabekir birer şehitle takip ediyor.
İlk Karamanlı şehidimiz, Kolaklıtepe Muharebesi’nde 07.01.1337 (1921) tarihinde şehadet şerbetini içiyor. Ahmetoğulları’ndan Hasan oğlu ve 1894 doğumlu olan Hıdır. Hayatının baharını yaşayan Hıdır, Garp (batı) cephesinde 126’ncı alay, 3’ncü tabur 9’uncu bölüğün bir neferiydi.
En genç şehidimiz Osmaniye Köyü’nden 21 yaşındaki Kerim oğlu Ali (doğumu 1900). Muhacir Ali, Kireçtepe’de 07.05.1337’de şehit oluyor.
Şehitlerimiz içerisinde yaşça büyük olan Hacıkerimoğulları’ndan Hafız Ali oğlu Hüseyin (doğumu 1884) Orta Ördün Sırtları’nda (01.11.1338) ve İbişoğulları lakaplı Hasan oğlu Kerim, Karahisar Meydanı’nda (27.10.1338) 38 yaşında şehit düşüyorlar.
Şehitlerimizin 24’ünün ismi Mehmet. Yani tam bir Mehmetçik. Bu ismi 20 ile Ali, 14 ile Ahmet, 13 ile Mustafa, 11 ile Hüseyin ve 10 ile Hasan ismi takip ediyor.
Şehitlerimizin rütbesi incelendiğinde ekseriyeti erlerden (163) oluşurken, 5 subay (1 yüzbaşı, 1 mülâzım-ı evvel, 3 ihtiyat mülâzım-ı sâni), 8 erbaş (5 çavuş, 3 onbaşı) bulunuyor. Tamamına yakınının sınıfı piyade iken biri makineli tüfek sınıfına dahil.
Ermenekli Ahmet oğlu Mehmet (doğumu 1894) 06.03.1337 tarihinde tayyare (uçak) bombasıyla şehit ediliyor.
Ruscuk muhacirlerinden Şaban oğlu Müstecip (doğumu 1899) Haymana Harbi’nde 27.10.1337 tarihinde şehit düşüyor.
Şehitlerimizin 155’i Garp (batı) cephesinde, 1 tanesi Şark (doğu) cephesi ve 1 tanesi de Cenup (güney) cephesinde savaşırken şehit düşüyorlar. 4 tanesinin cephesi belli değil.
Şark cephesinde çarpışan Karamanlılardan Mehmet oğlu Mustafa (doğumu 1889) 25.08.1337’de Ilıca Şark Sırtları’nda şehâdet şerbetini içiyor.
Tosunoğulları’ndan Mustafa oğlu Ahmet (doğumu 1894), 176’ncı alay 3’ncü taburda görev yaparken, 24.09.1337’de Kocadağ Harbi’nde şehit düşüyor ve Cenup (güney) cephesinde şehit olan tek Karamalı asker olarak kaydını düşüyorlar.
Karaman Merkez’in köylerinden Burhan, Çatak, Dağkonak (Dağal), Osmaniye (Yassıören) ve Narlıdere’nin (Avgan) 2’şer şehidi bulunurken, Kızılyaka, Cerit, Başkışla, Dereköy (Fisandun), Gökçe, Kızıllarağini, Bozkandak, Ekinözü (Aşıran), Başharman (Zengen), Bayır ve Hamidiye (Suğla) köyleri birer şehitle sıralanıyor.
Ermenek’in 71 şehidi bulunuyor. Şehit olanlar içerisinde 3 subay dikkati çekiyor: Necip Yüzbaşı (Mehmet oğlu doğumu 1883), Mülâzım-ı Evvel (üsteğmen) Şeyh Ali oğlu Şükrü Efendi (doğumu 1894) ve Mülâzım-ı Sânî (teğmen) Hasan Fehmi oğlu Bekir Sıtkı Efendi (doğumu 1900). Yüzbaşı Necip, Toydemir Harbi’nde (31.08.1337), Mülâzım-ı Evvel Şükrü Efendi, Salihli Muharebesi’nde (05.09.1338) ve Mülâzım-ı Sânî Bekir Sıtkı Efendi ise Bayramtepe Harbi’nde (16.09.1338) şehadet şerbetini içiyorlar.
Ermenek Merkez 53 şehit ile ilk sırayı alırken, Gökçekent (Akmanastır) 4, Çatalbadem (Yukarı İrnebol) ve Güneyyurt (Gargara) 3’er, Sarıvadi (Özlüce) 2 ve Aşağıçağlar (Aşağı İzvit), Boyalık, İkizçınar (Aşağı İrnebol), Çavuş, Yalındal (Arnava) ve Görmeli’nin (Üçbölük) ise birer şehidi bulunuyor.
Ayrancı’nın tek şehidi Saray Köyü’nden Abdurrahmançavuşoğulları lakablı Mehmet oğlu Abdurrahman (doğumu 1898) Fare Çodan Sırtı’nda 28.08.1338 tarihinde şehit düşüyor.
Savaş esnasında ağır yaralanan ve 2 Nolu Hastane’de şehit düşen Kışla Köyü’nden Musa oğlu Hasan (doğumu 1889) ise Başyayla’nın tek şehidi olarak kayda geçiliyor.
Beşkemerler Muharebesi’nde 29.08.1338 tarihinde şehit düşen Hacı Hasan oğlu Hüseyin, Kâzımkarabekir’in (Kızılkuyu Köyü) tek şehidi.
Sarıveliler’in 2 şehidi Hüseyin adını taşıyor. Bunlardan Osmankahyaoğulları’ndan Hüseyin oğlu Hüseyin (doğumu 1899) 15.04.1337’de Dumlupınar Muhârebesi’nde, Dumlugözeli (Muzvadi) Mevlütoğulları lakaplı İbrahim oğlu Hüseyin (doğumu 1898) 30.05.1337 tarihinde İkinci İnönü Harbi’nde şehit düşüyorlar.
Şehitlerimizin şehadet şerbetini içtiği muhârebeler ve yerler irdelendiğinde harbin her safhasında bulunduğu ve vatan için canlarını çekinmeden verdiklerini anlıyoruz:
Adaçam Harbi, Adatepe, Afyon Muhârebesi, Arabalıtepe Meydan Harbi, Arpalık, Arpalıtepe Harbi, Balmahmûd Harbi, Basritepe, Bayramtepe Muhârebesi, Beşkemerler Muhârebesi, Beştepe Muhârebesi, Beylikköprü Harbi, Bursa Civarı Kazancı Muhârebesi, Çaldağı, Çaldağı Muhârebesi, Çamurlu Köyü, Çayhisar, Çifte Taşlı Tepe, Dumlupınar Muhârebesi, Düzağaç Muhârebesi, Eskipolatlı Harbi, Eskişehir Harbi, Fare Çotan Sırtı, Gediz Sırtı, Haymana Harbi, Horhor Kedi Harbi, Ilgaz Boğazı Harbi, Ilıca Şark Sırtı, İnönü Muhârebeleri(I-II), İslâmköy Muhârebesi, Kaplan Harbi, Karacaslan Muhârebesi, Karahisar Meydanı, Karakuyu Muhârebesi, Karköy Harbi, Kazuçuran Harbi, Kılıçarslan Muhârebesi (I-II), Kırgızdağı, Kırıkköy Arap Sırtları, Kızancı, Kireçtepe, Kocadağ Muhârebesi, Kolaklıtepe Muhârebesi, Kolankaya Mevkii, Köprü civarında, Kurtluca, Kuyuderesi Muhârebesi, Maçaklı, Meydan Harbi, Oluklu, Muhârebesi, Orta Ördün Sırtı, Pelentepe Harbi, Pelit Harbi, Pelittepe Harbi, Sakarya Meydan Muhârebesi, Sarıhalil Harbi, Seyitgazi Harbi, Sivritepe (Afyon), Şerefiye’nin Şark Sırtı, Tanaş Muhârebesi, Taşhan Grubu, Taşlıtepe, Tavşan Harbi, Tavşantepe Harbi, Tekke Tepe, Tersittepe, Tetrikyayla Muhârebesi, Tezekliyayla Harbi, Tınaztepe Muhârebesi, Tıroğlu Gediği Harbi, Toydemir Harbi, Yeniköy Harbi, Yıldıztepe Harbi ve Yumaktepe Muhârebesi.
Bu hastanelerde de tüm müdahalelere rağmen son nefeslerini verdiler:
1’inci Fırka Sıhhiye Bölüğü Hastanesi, 1’inci Kolordu Seyyar Hastanesi, 2 No’lu Hastane, Akşehir Hastanesi, Ankara Merkez Hastanesi, Ankara Taşhan Hastanesi, Diyarbekir Hastanesi, Konya Askeri Emraz-ı Hariciye Hastanesi, Konya Askeri Hastanesi, Konya Hilâl-i Ahmer Hastanesi, Konya Merkez Hastanesi, Konya Harici Hastanesi, Maraş Hastanesi ve Ürgüp Hastanesi.
Şeyh Sait Harekatı’ndaki Karamanlılar
Şeyh Sait Harekatı’nda ise 9 Karamanlı askerimiz şehit düşmüş. Ekmekçioğulları’ndan Mehmet Çavuş oğlu İsmail harekatta ilk kaybettiğimiz Karamanlı (16.05.1341-Miladi 1925).
5’inci kolordu, 41’inci fırka, 19’uncu alay 2’nci tabur 5’inci bölükte yer alan 7 Karamanlı aynı gün (30.05.1341) şehit düşmüşler. Başkışla Köyü’nden İmamoğulları lakaplı Abidin oğlu Hüseyin’i (doğumu 1900) 31.05.1341’de şehit verdik. Başkışla Köyü’nden 2, Bölükyazı (Masara) ve Narlıdere (Avgan) köylerinden birer er. Diğerlerinin köy yerleşim bilgilerine ulaşılamıyor.
İsyan hareketini bastırmaya Örküpoğulları’ndan Mehmet oğlu Kâmil (doğumu 1900) çavuş rütbesinde katılırken, diğerlerinin rütbeleri ise er.
Şehitlerimizi rahmetle ve minnetle anıyoruz.